4.3 Umupashi Wa Muntu

Kuli ubulanda bwa cimfulumfulu mu mano ya bantu abengi pakati ka mweo no mupashi. Ici calundwa ne cishinka cakuti mu ndimi shimo no kwilula kwa Baibele kumo, amashiwi ya Cingeleshi aya 'umweo' na 'umupashi' yakwata fye ukulingana kumo. 'Umweo' mu cituntulu pa kusontelela ku fintu fyonse ifyapanga umuntu kuti limo limo wasontelela ku mupashi pamo. Lelo, kuli ubupusano mu kupilibula pakati ka 'umweo' na 'umupashi' ngafintu fibomfiwa muli Baibele; umweo na umupashi kuti fyaba 'ifyalekanishiwa' (Aba Hebere 4:12).

Amashiwi ya ciHebere ne ciGreek aya 'umupashi' ('Ruach' na 'Pneuma') kabili yapilibulwa mu nshila ishalakonkapo:-

Umweo
Umupashi
Amano
Umwela
Umupu

Ifwe natusambilila umusango wa 'umupashi' mwi Isambililo 2.1. Lesa abomfya umupashi Wakwe ku kusunga ifibumbwa fya cifyalilwa, ukubikapo no muntu. Eico umupashi wakwa Lesa untu uli mukati ka muntu uli e maka ya mweo mukati kakwe. ''Umubili ukwabula umupashi untu wafwa'' (Yakobo 2:26). ''Lesa apeemene mu myona (yakwa Adamu) umupu (umupashi) wa mweo; no muntu asangwike umweo uleenda (icibumbwa [Ukutendeka 2:7])''. Yobo asosa palwa ''umupashi wakwa Lesa'' ngo uli ''mu myona yandi'' (Yobo 27:3 pashanya Esaya 2:22). Eico umupashi wa mweo mukati kesu upeelwa kuli ifwe pa kufyalwa, no kwikalilila lyonse ilyo umubili wesu uli no mweo. Ilyo umupashi wakwa Lesa wafumishiwa mu cintu conse, ilyo line cene caloba - umupashi e maka ya mweo. Nga Lesa ''alonganya ku Mwine umupashi Wakwe no mupu Wakwe; umubili wa munofu onse uleonaika capamo, no muntu alepilibukila libili ku lukungu. Nga nomba iwe uli no kwiluka, umfwa ici'' (Yobo 34:14-16). Ishiwi ili ilya kupelekesha lyalangilila libili ukuti umuntu asanga ukusokolola uku ukwa musango wakwe utuntulu ukukosa nganshi ukusuminisha.

Ilyo Lesa afumyapo umupashi Wakwe kuli ifwe pa mfwa, umubili wesu taufwa fye, lelo no butuntulu bwesu bonse bulapwa. Ukwiluka kwakwa Dabidi ukwa ici kwatwele wene ku kutetekela muli Lesa ukucila mu fibumbwa ifyanaka ngo muntu. Amalumbo 146:3-5 yali kukaana ukwakosa ku kutunga kwa bumuntu: ''Mwibiika citetekelo cenu mu bana ba mfumu, nangu mu mwana wa muntu, muli wene tamuli kwafwa. Umupu wakwe (umupashi) waya kunse, wene abwelela ku mushili wakwe (e lukungu luntu ifwe twapangwa ukufuma kuli lwene); mu bushiku bulya bwine amatontonkanyo yakwe yaloba. Wene wa nsansa uyo ukwete Lesa wakwa Yakobo e kwafwa kwakwe''.

Pa mfwa, ''ulukungu (luka) bwelela ku mushili ngafintu lwene lwali; no mupashi ukabwelela kuli Lesa uwapeele wene'' (Lukala milandu 12:7).Ifwe natulanga intanshi ukuti Lesa eko ali konse konse ukupitila mu mupashi Wakwe. Mu mano aya ''Lesa ali Mupashi'' (Yohane 4:24). Ilyo ifwe tufwa ifwe 'tupeema ukupelekesha kwesu' mu mano yakuti umupashi wakwa Lesa mukati kesu ulaya ukufuma muli ifwe. Umupashi uyu usankanishiwa mu mupashi wakwa Lesa untu uli konse konse ukushinguluka ifwe; eico pa mfwa ''umupashi ukabwelela kuli Lesa''.

Pamulandu wakuti umupashi wakwa Lesa usunga ifibumbwa fyonse, umusango uyu umo wine uwa mfwa ucitika ku nama. Abantu ne nama bakwata umupashi umo wine, nangu amaka ya mweo, mukati muli fyene. ''Cilya iciponena abana ba bantu ciponena inama; ne cintu cimo ciponena fyonse: ifyo umo afwa, efyo na imbi ifwa; ee, fyonse fikwete umupu (umupashi) umo (ekutiila uwapalana); icakuti umuntu takwete ukutangilila pa mulu wa nama'' (Lukala milandu 3:19). Kalemba uyu atwalilila ukulanda ukuti takuli bupusano bwa kwishiba pakati ka uko umupashi wa bantu ne nama uya (Lukala milandu 3:21). Ukulondolola uku ukwa bantu ne nama ukukwata umupashi umo wine no kufwa imfwa imo ine, kwamoneka ukusontelela ku numa ku kulondolola kwa musango wa fyonse abantu pamo ne nama, ifyo fyonse pamo fyakwete umupashi wa mweo ukufuma kuli Lesa (Ukutendeka 2:7; 7:15), fyaonawilwe ku mfwa imo ine pa lyeshi: ''Umubili wa munofu onse walifwile untu waleenda pa mushili, onse uwa cuni, no wa ng'ombe, no wa nama, no wa conse icintu icisenya ico cisenya pa mushili, no muntu onse: fyonse mu myona yafiko umwali umupu (umupashi) wa mweo...fyalifwile...icintu conse ica mweo calyonawilwe ''(Ukutendeka 7:21-23). Mu kupita mona umusango Amalumbo 90:5 yapashanya imfwa ku lyesi. Icalembwa ca mu Ukutendeka 7 cilanga bwino bwino ukuti mu musango utuntulu, umuntu ali mu musango umo wine nga ''umubili wa munofu onse...icintu conse ica mweo''. Ici cili pa mulandu wakwe uwa kukwata umupashi wa mweo umo wine mukati kakwe ngafintu shene shakwata.