4.1 Umusango wa Muntu

Ubwingi bwa bantunse bumoneka ukuposa inshita inono ukutontonkanya palwa mfwa, nangu palwa musango wabo abene, untu uli e mulandu wa ntendekelo ya mfwa. Ukubulwa kwa kuilingulula kwa musango uyu kutungulula ku kubulwa kwa kuishiba, eico kabili abantu basensenuka ukupula mu bwikashi, ukucita ukupingula kwabo ukulingana no kupatikisha kwa kufwaya kwabo abene ukwacifyalilwa. Kuli ukukaana - nangu cili icafisama - ukusumina icishinka cakuti umweo uli uwipi sana icakuti bwangu bwangu fye icakupelekesha ca mfwa cikaba pali ifwe. ''Pantu bushe umweo wenu cinshi? Wene uli fye mume, untu umoneka pa nshita inono, na panuma waluba wafumapo''. ''Ifwe tufwile ukufwa, kabili tuli nga amenshi ayaitikila pa mushili, ayo ayashingalonganikwa libili''. ''Pamo nge cani ico icikula; mu lucelo (ubwaice bwesu) cene cilaleemba, no kukula; mu cungulo cene cilateetwa, no kulokota'' (Yakobo 4:14; 2 Samwele 14:14; Amalumbo 90:5,6). Mose, umuntu uwa matontonkanyo icine cine, aishiibe ici, no kupaapaata kuli Lesa: ''Eico sambilisheni ifwe ukupenda inshiku shesu, ukuti ifwe tubiike imitima yesu ku mano'' (Amalumbo 90:12). Eico, mu kumona kwa bwipi bwa mweo, ifwe tulingile ukucita ukukwata kwesu kwa mano ya cine e cacindama cakubalilapo.

Ukwasuka kwa muntu ku cakupelekesha ca mfwa kuli ukwalekanalekana. Intambi shimo shesha ukucita imfwa na malilo nge ciputulwa ca mikalile, pa kuceefya ukulanguluka kwa kulufya ne cakupelekesha. Ubwingi bwa abo abalangisha ishina lya 'abena Kristu' balisondwelela ukuti umuntu alikwata 'umweo ushifwa' nangu umusango umo mukati kakwe wakukaanafwa untu upusuka pa mfwa, panuma ukuya ku cifulo cimo ica cilambu nangu ku kukandwa. Imfwa pakuba icikalamba ca bwafya ubwacilamo kabili ubusanso bwa kwishiba kwa muntunse, cene cakwenekelo kuti amano ya muntu yalisambilishiwa ukuceefya inkuntumutima; eico amasambilisho ya bufi ayengi yaliima pa mulandu wa mfwa no musango wine wa muntu. Pamo nga lyonse, ifi fifwile ukweshiwa na Baibele pa kusanga icine cituntulu pa mulandu wa lyashi ili ilikalamba. Cene cilingile ukwibukisha ukuti ubufi fye bwa ntanshi ubwalembwa muli Baibele ni bulya ubwa nsoka mwi bala lya Edeni. Ukupusanya ku mashiwi yakwa Lesa ayatambalala ukuti umuntu ''icine cine akafwa'' ngacakuti wene abembuka (Ukutendeka 2:17), insoka yasosele ukuti ''Imwe icine cine tamwakafwe'' (Ukutendeka 3:4). Ukwesha uku ukwakusangula icabufi icakupelekesha no mupwilapo ifya mfwa kwasanguka musango wa mipepele yonse ya bufi. Cene cileshininkishiwa ukuti mu musango uyu, isambilisho limo ilya bufi litungulula ku libiye, ne libiye, ne libiye. Ifyo fine, iciputulwa cimo ica cine citungulula ku cibiye, ngafintu calangwa na 1 Abena Korinti 15:13-17. Pano Paulo atoloka ukufuma pa cine cimo ukuya pa cibiye (mona ishiwi lyakuti ''nga...nga...nga...'').

Pa kwiluka umusango wesu uwacine, ifwe tulekabila ukutontonkanya ifyo Baibele alanda pa mulandu wa kulengwa kwa muntu. Icalembwa cili mu nsoselo iyatambalala, intu, nga yasendwa mu cituntulu, ilebika ifwe mu kukaanatwishika pa mulandu wa musango ifwe tuli (mona Cakulundapo 18 icikumine ku cituntulu ca Ukutendeka). ''Yehoba Lesa acitile umuntu ku lukungu lwa mushili...ukufuma muli wene (umushili) iwe (Adamu) emo wabuulilwe: pantu ulukungu e iwe, na ku lukungu iwe eko ukabwelela'' (Ukutendeka 2:7; 3:19). Pano tapali nangu panono ukusontelela kwakuti umuntu alikwata umusango umo wakukaanafwa uwakwe; takuli ciputulwa cakwe icikekala no mweo ukutwalilila panuma ya mfwa.

Kuli ukukonkomesha nganshi kwa Baibele pa cishinka cakuti umuntu mu cituntulu apangilwa fye no lukungu: ''Ifwe tuli ibumba'' (Esaya 64:8); ''umuntu wa calo, wa mushili'' (1 Abena Korinti 15:47); umuntu ''intendekelo yakwe ili mu lukungu'' (Yobo 4:19); ''no muntu akapilibuka ulukungu na kabili'' (Yobo 34:14,15). Abrahamu alisuminishe ukuti wene ali ''lukungu kabili imito fye'' (Ukutendeka 18:27). Bwangu bwangu fye panuma ya kukaananakila ifunde lyakwa Lesa mu Edeni, Lesa ''alitamfishe umuntu kunse...epali wene afungulula ukuboko kwakwe, no kubuula pamo ifya muti wa mweo, no kulya, no kwikala no mweo umuyayaya'' (Ukutendeka 3:24,22). Ngacakuti umuntu alikwete umusango wa kukaanafwa muli wene mu cifyalilwa, ici nga tacafwaikwe.

CONDITIONAL IMMORTALITY

UKUKAANAFWA KWA CILAYO

Imbila yakubwekeshabwekeshapo lyonse iya Mbila nsuma ili yakuti umuntu kuti asanga inshila yakunonka umweo wa pee no kukaanafwa ukupitila mu mulimo wakwa kristu. Uyu pakuba e musango weka uwakukaanafwa untu Baibele asosapo, cene cakonka ukuti amano ya bu pee na pee ubwakucula mu butuntulu pa kucite filubo tayali na kutungililwa kwa Baibele. Inshila yeka iyakunonka ukukaanafwa ili kupitila mu kunakila ku mafunde yakwa Lesa, na abo abali abanakila ifyo bakekala mu kukaanafwa mu musango wapwililila - e cilambu pa bulungami.

Amashiwi aya ayalakonkapo yalingile ukuba cishininkisho icalinga icakuti ukukaanafwa uku kuli kwa filayo, kabili takuli cintu cimo ico ifwe twakwata mu cifyalilwa:-

- ''Kristu...alileta umweo no kukaanafwa apa buuta ukupitila mu mbila nsuma'' (2 Timote

1:10; 1 Yohane 1:2).

- ''Kano nga imwe mwalya umunofu wa Mwana wa muntu, no kunwa umulopa wakwe, imwe tamukwete mweo muli imwe (ekutiila 'muli imwe mweka'). Uyo onse uulya umunofu wandi no kunwa umulopa wandi, alikwata umweo wa pee; na ine nkeemya wene pa bushiku bwa kupelekesha''

- ukupeela wene ''umweo wa pee'' uyu (Yohane 6:53 54,). Ukulondolola kwakwa Kristu ukupula monse muli Yohane chapta 6 kuli kwakuti wene e ''mukate wa mweo'', no kuti kano ukupitila fye mu kwasuka kuli wene ukwalungama elyo kwingaba isubilo lya kukaanafwa (Yohane 6:47,50,51,57,58).

- ''Lesa alipeela kuli ifwe (abatetekela) umweo wa pee, no mweo uyu uli mu Mwana wakwe'' (1 Yohane 5:11). Tekuti kube isubilo lya kukaanafwa kuli abo abashili ''muli Kristu''. Ukupitila fye muli Kristu emo ukukaanafwa kwapangwa icingacitwa; Wene e ''kalenga wa mweo (wa pee)'' (Imilimo 3:15) - ''e kalenga we pusukilo lya pee kuli abo bonse abanakila wene'' (Aba Hebere 5:9). Eico Ukukaanafwa kwa bantu kwacitilwe ukupitila mu mulimo wakwa Kristu.

- Uwatetekela uwa cine afwaya ukukaanafwa, kabili akalambulwa pali ici ne cabupe ca mweo wa pee - icintu cimo ico wene takwete mu cifyalilwa (Abena Roma 2:7; 6:23; Yohane 10:28). Umubili wesu uwa mfwa ''ufwile ukufwala ukukaanafwa'' pa kubwela kwakwa Kristu (1 Abena Korinti 15:53); eco ukukaanafwa kuli cintu cimo icalailwe, tacikwetwe nomba (1 Yohane 2:25).

- Lesa eka ewakwata ukukaanafwa muli Wene (1 Timote 6:16).