11.3.4 Umweo Mu Lukuta

Ukufika pano mwi Sambililo ili ifwe tusosele palwa milimo yesu cila muntu iya bumupashi. Lelo, ifwe twalikwata umulimo wa kukumana capamo na bambi abo abaakana isubilo lyesu. Nakabili, ici cilingile ukuba cintu cimo ico ifwe mu cifyalilwa tukabila ukucita. Ifwe tulangile ukuti panuma ya lubatisho ifwe twingila mu lwendo lwa matololo ukuya ku Bufumu. Cene cili mu cifyalilwa fye icakuti ifwe tulingile ukufwaya ukwikatana pamo na baleendo banensu. Ifwe tuleikala mu nshiku sha kupelekesha intanshi ya kwisa kwakwa Kristu; pa kucimfya ifyakwesha ifyayafya ifyo ificuusha ifwe mu nshita ishi, ifwe tulekabila ukwampana mwi senge na balya abo abali mu cifulo cimo cine: ''Te kusuula ukulongana capamo ukwa ifwebene...lelo ukukoselesha umo na umbi: no kucilamo ngefyo imwe mwamona ubushiku (bwa kwisa kwa cibili) bulepalama'' (Aba Hebere 10:25 pashanya Malaki 3:16). Eico abatetekela balingile ukucita amaka yonse ukwikatana pamo na cila umo umo ukupitila mu makalata no kweenda mu kukumana na cila umo umo mu kwaakana ukusambilila Baibele, umulimo wa kumokaula umukate, ne milimo ya kubila.

Ifwe umo umo 'twaliitwa ukufuma' mwi sonde ukuya kwi subilo ilikalamba lya Bufumu. Ishiwi 'uwamushilo' lipilibula 'umuntu uwaitwa ukufumamo', kabili kuti lyasonta ku batetekela bonse aba cine ukucila ku batetekela abaishibikwa abanono fye abaakale. Ishiwi ilyo ilyapilibulwa muli Baibele wa Cingeleshi 'icilonganino' mu ciGreek ni 'ekelesia', ilipilibula 'ukulongana kwa abo abaitwa ukufumamo', ekutiila abatetekela. Eico 'icilonganino' cisonta kwi bumba lya batetekela, ukucila icikuulwa icituntulu umo bene bakumanina. Pa kufumyapo ukukaanailuka mu kuboomfya kwe shiwi ili, Bamunyina muli Kristu (Christadelphians) batemwa ukusonta ku 'filonganino' fyabo nga 'amaekelesia'.

Konse konse ukuli impendwa ya batetekela mu musumba umo nangu incende, cene cili ca mano icakuti bene basange icifulo ca kukumaninapo umwa kukumanina lyonse. Ici kuti caba ni mu ng'anda ya watetekela nangu mu cikuulwa ca kwashima. Amaekelesia ya Bamunyina muli Kristu (Christadelphians) isonde lyonse yakumanina mu fifulo pamo nga ifikuulwa fya cintubwingi, imiputule ya mahotela iyakulonganamo, ifikuulwa fya kuikuulila abene nangu mu mayanda ya bantu. Umulimo wa ekelesia uli wa kukuula abali mukati kakwe ukupitila mu kusambilila kwa Baibele capamo, na kabili ukucita ubunte capamo kwi sonde pa kuleka ulubuuto lwabo lubalike ukupitila mu kubila. Umusango wa kupekanya kwa kuboomba kwa ekelesia wa Bamunyina muli Kristu (Christadelphians) kuti waba nge cintu cimo icapala ici:-

PA MULUNGU 11 koloko Umulimo wa Kumokaula
Umukate.

6 koloko (icungulo) umulimo wa
kubila ku cintubwingi.

PALI CITATU 8 koloko (icungulo) Ukusambilila
Baibele.

Ekelesia ali ciputulwa ca lupwa lwakwa Lesa. Mu bantu bonse abaikala pamo, onse mukati kabo alekabila ukuba uwasakamana no kunakila kuli bambi; Kristu umwine aali e cilangililo icakulisha

muli ici. Nangu wene aakweete ubukulu bwa bumupashi ubwashininkishiwa, wene aaboombele ngo ''muboomfi wa bonse'', ukusamba amakasa ya basambi ilyo bene baaleetalikana pakati kabo abene ukuti ninani uyo uwaali umukalamba ukucilamo pakati kabo. Yesu aita ifwe ukukonka icilangililo cakwe muli ici (Yohane 13:14,15; Mateo 20:25-28).

Nomba apo ifya bupe fya Mupashi wa Mushilo fyalifumishiwapo, takuli icifulo ca 'bakalamba' ngefyo caliko mu lukuta lwantanshi; ''Pantu umo e Shikulu wenu, uyo ni Kristu; na imwe bonse muli bamunyina'' (Mateo 23:8). Eico Bamunyina muli Kristu (Christadelphians) basonta kuli umo na umbi nga 'munyina' nangu 'inkashi', ukuba mu musango wa kwiitwa pe shina lya ntanshi ukwabula ukumona pa fifulo fyabo ifyalekanalekana mu mweo we sonde. Apo ici calandwa, cene cileshininkishiwa ukuti kulingile ukuba umucinshi pa batetekela abo abaishiba Lesa wa cine pa myaka iingi, nangu abo abakula bwangu bwangu mu fintu fya bumupashi ukupitila mu kuipeela kwabo ku Cebo cakwa Lesa. Ukupanda amano ukwa batetekela ba musango uyu kuli no kucindikwa apakalamba kuli abo abalefwaya ukukonka Icebo cakwa Lesa. Lelo, bene bali no kusenda fye ukupanda amano kwa batetekela bambi ngacakuti kwene kuli e kulangisha ukwalungama kwa Cebo cakwa Lesa.

Ukusambilisha uko ukupeelwa muli ekelesia icine cine kulingile ukushintilila pa Cebo cakwa Lesa. Eico abo abacita ukusosa ku cintubwingi mukati ka ekelesia balangisha Lesa, ukusosa pa lubali Lwakwe. Pantu Lesa mwaume, cene cakonka ukuti bamunyina beka e balingile ukuboomba umulimo wa kusambilisha kwa cintubwingi ukufuma mu Cebo cakwa Lesa. 1 Abena Korinti 14:34 tekuti abe uwamwenekesha ukucilapo: ''Lekeni abanakashi benu bekale tondolo mu nkuta: pantu cene cili icishasuminishiwa kuli bene ukusosa''. 1 Timote 2:11-15 alondola umulandu wa ici ukubwelela kunuma ku fyacitiike mwi bala lya Edeni; pantu Efa aasambilishe Adamu ukucita ulubembu, umwanakashi nomba talingile ukusambilisha umwaume. Icishinka cakuti Lesa aapangile Adamu intanshi yakwa Efa cili cishibilo cakuti ''umutwe wa mwanakashi mwaume'' (1 Abena Korinti 11:3), eico kabili umwaume alingile muli bumupashi ukutungulula umwanakashi ukucila ukufipilibula.

Pamulandu wa fintu fyonse ifi, ''Lekeni umwanakashi asambilile tondolo no kunakila konse. Lelo ine nshisuminisha umwanakashi ukusambilisha, nangu ukupoka amaka pa mwaume, lelo ukuba tondolo. Pantu Adamu aapangilwe intanshi, elyo Efa. Kabili Adamu taabeepelwe, lelo umwanakashi pa kubeepwa aali mu kulufyanya. Nangu cili ifi umwanakashi akapusushiwa mu (iciGreek 'ukupitila') kufyala abana, ngacakuti bene batwalilila mu citetekelo no luse no mushilo pamo no kuteekanya'' (1 Timote 2:11-15).

Ukufuma muli ici cene camoneka bwino ukuti Baibele talondolola imilimo imo iyalekana iya baume ne ya banakashi abatetekela. Abanakashi ukupeelwa ifunde mu nshita shimo ''ukuupwa, ukufyala abana, ukutungulula ing'anda'' (1 Timote 5:14), calanga ukuti incende yabo iya kuboomba kwa bumupashi ili ni mu ng'anda. Eico umulimo wa ku cintubwingi muli ekelesia washiilwa ku mwaume. Ici cili mu kupinkana nganshi ku masambilisho ya buntunse palwa kulinganya abaume na banakashi, uko umwanakashi uwaipeela ku ncito kuti aitunga ukulingana no mulume wakwe mu nshila yonse, ukufuma ku kutungulula imipekanishe ya pa ng'anda ukufika ku fyakufwala fya baume na banakashi ifyalingana. Ukufyala kwa bana kwamoneka ukupeelwa ku bucushi, ubo ubumoneka ngo bufwaikwa pa kusunga icipimo cimo ica mano ya kulanguluka mwi sonde ililolesha fye pa fyuma kabili ilyaitemwa. Abatetekela ba cine bali no kutaluka ukufuma ku mupashi uyu uwa nkulo iyi, lelo, pamo nga lyonse, icipimo cilefwaikwa.

Umulume tafwile ukutitikisha cene pa mukashi, lelo ukutemwa wene ngefyo Kristu aatemenwe ifwe (Abena Efese 5:25).

''Mwe balume, ikaleni na bene ukulingana no kwishiba (ekutiila ukusunga umukashi mano mano, ukulingana no kwishiba kwenu kwa Cebo cakwa Lesa), ukupeela umucinshi ku mukashi, nga ku cipe icanakapo, kabili nga abali impyani capamo sha cikuuku ca mweo'' (1 Petro 3:7).

Mu musango wa bumupashi, ulubatisho muli Kristu lucita umwaume no mwanakashi ukulingana (Abena Galatia 3:27,28 pashanya 1 Abena Korinti 11:11). Lelo, ici tacilufyanya icipoope icalungama icakuti 'umwaume e mutwe wa mwanakashi' (1 Abena Korinti 11:3) mu kuboomba na mu fintu fya bumupashi, mukati ka lupwa na muli ekelesia pamo.

Mu kulanga ukwishiba kwa cipoope ici, umwanakashi uwatetekela alingile ukufwala icakufimba ku mutwe lintu munyina alesambilisha ukufuma mu Cebo cakwa Lesa. Ici mu kuboomba capilibula ukuti icisote nangu icitambala cilingile ukufwalwa mu kukumana konse kwa ekelesia. Ubupusano mu milimo pakati ka mwaume no mwanakashi bulingile ukukonkomeshiwa mu nshila intu abaume na banakashi basungilamo imishishi yabo (1 Abena Korinti 11:14,15). ''Umwanakashi onse u ulepepa...no mutwe wakwe uwabulo kufimbwa asaalula umutwe wakwe (ekutiila umulume wakwe vesi 3): pantu cilya conse cili cimo kwati wene ali uwabeywa. Pantu nga umwanakashi tafimbilwe, lekeni wene kabili abe uwaputulwa imishishi: lelo nga cene cili ca nsoni ku mwanakashi ukuba uwaputulwa imishishi nangu uwabeywa, lekeni wene abe uwafimbwa...pa mulandu uyu umwanakashi afwile ukukwata icakufimba, mu cishibilo cakuti wene ali pesamba lya maka ya mulume wakwe'' (1 Abena Korinti 11:5,6,10 A.V. amashiwi ya kulondolola).

Ukukwata umutwe ''uwabulo kufimbwa'' cili ''kwati wene ali uwabeywa'', ukulanga ukuti umutwe uwabulo kufimbwa tauli mutwe uwabula imishishi. Eico umutwe ''uwafimbwa'' tauli umo ulya ukwete imishishi, lelo umo ulya untu ukwete icakufimba icituntulu mu kwishiba icili pali wene. Ukwabula icakufimba ku mutwe umwanakashi tekuti ashintilile pa cakufimba cakwe ca cifyalilwa ica mishishi; ukucita ici cili kwati wene takwete mishishi mu cinso cakwa Lesa. Cene cili cilubo ku mwaume ukukwata icakufimba ku mutwe (1 Abena Korinti 11:7); ici tacisonta ku kukwata imishishi, lelo ukukwata icakufimba ku mutwe icashininkishiwa.

Mu lutambi ulwashingulukako ulwa nshita sha Cipingo Cipya, inshita fye ilyo umwanakashi aabeyele umutwe wakwe shali ngacakuti wene aasokolwelwe nga cilende nangu umucende, nangu ngacakuti wene aaleloosha ukuluba kwa mulume wakwe. Umwanakashi pa kuba uwabeywa kuti calanga ukuti wene alilufya nangu ukukaana umulume wakwe - ekutiila Kristu, mu cipasho.

Umwanakashi emininako ekelesia, elyo umwaume emininako Kristu. Ngafintu ifwe mu kwishiba tulingile ukupingula ukufimbwa kwa membu shesu kuli Kristu, efyo umwanakashi mu kwishiba afwile ukupingula ukufimba ku mutwe wakwe. Ukutetekela mu cakufimba cakwe ca cifyalilwa ica mishishi kwalingana no kutetekela mu bulungami bwesu fwebene ukupususha ifwe ukupusana kuli bulya ubwakwa Kristu.

Ukumona ukuti imishishi iitali ukucilapo iya mwanakashi ''e bukata (ubwapeelwa na Lesa) kuli wene: pantu imishishi yakwe yapeelwa kuli wene nge cifimbo ('insalu ya cifyalilwa' efyo iciGreek calondolola [1 Abena Korinti 11:15 A.V. amashiwi ya kulondolola]), umwanakashi alingile ukukusha imishishi yakwe mu musango uyo uwakulangisha nganshi ubupusano ukufuma ku mwaume. Ubupusano pakati ka misungile ya mishishi ya mwaume no mwanakashi bulingile ukuboomfiwa ku mwanakashi nge nshila ya kulangisha nganshi umulimo wakwe uwapaatuka.

Mu milandu iyi iya mwanakashi ukukwata imishishi iitali no kufwala icakufimba ku mutwe, ifwe tufwile ukuba abacenjela ukukaanalenga ukucita kwa fintu ifi ukuba fye fyacipaale. Inkashi nga alikwata umusango wa cine uwa bumupashi kabili uwakunakila (pashanya 1 Petro 3:5), wene ali no kunakila kuli bamunyina ngefyo abatetekela bali kuli Kristu, no kusansamuka ukulanga ukunakila kulya mu nshila yonse, ukulundapo ukufwala kwa cakufimba ku mutwe. Ngacakuti umulandu wa mafunde aya wailukwa, pamo nga amafunde yakwa Lesa yonse, ninshi takwakabe ukushingashinga pa kukonka yene.

Kuli umulimo lyonse uwa bankashi mukati ka ekelesia - ukusambilisha abaice pa Mulungu (Sunday School), ne mipili ya milimo imbi iyo ishisankanyamo ukusambilisha kwa cintubwingi nangu ukusosa ku cintubwingi, pamo nga ukusunga icipao. Abanakashi abakulu kuli bumupashi kuti baakoseleshiwa ukutungulula ukukumana kwa kusambilisha bankashi abaceepeleko (Tito 2:3,4 pashanya Miriamu ukutungulula abanakashi bakwa Israele, Ukufuma 15:20).